Rahim Ağzı Hastalıkları (HPV Virüsü)
Her 10 kadından 5'i yaşamı boyunca rahim ağzı (serviks) kanserine yol açan human papillomavirüs (HPV) ile karşılaşıyor. Serviks kanserinin başlangıç evrelerinde genellikle belirti ve bulgu görülmüyor. Bu nedenle rahim ağzı kanseri tedavisinde en erken teşhis çok önemli.
Rahim ağzı kanseri neden olur?
Rahim ağzı kanseri, HPV virüsünün cinsel yolla bulaşması sonucu oluşur. Her virüse maruz kalan kişinin %100 rahim ağzı kanseri olması beklenmez. Bazı durumlarda vücut HPV virüsünü kendi kendine yok edebilir, bulgular gerileyebilir. Tekrarlayan durumlarda (HPV virüsüne sık maruz kalma) ve yüksek risk gruplarında rahim ağzı kanseri oluşma riski daha fazladır. Kadın ve erkeklerin %70-75'inde Human Papilloma Virüsü (HPV) bulunur. Bu virüs bir üst seviyeye geçerek, rahim ağzı kanserine sebep olabilir. Diğer yandan, bağışıklı sistemi virüsü yenerek, vücutta yok olmasını sağlayabilir. HPV virüsü erken dönemde rahim ağzında lezyonlara neden olabilir. Bu lezyonların %1'lik kısmı ilerleyen süreçte rahim ağzı kanseri için risk taşır.
Rahim ağzı kanseri risk grubunda kimler yer alır?
Rahim ağzı kanseri için en yüksek risk grubu HPV virüsünü taşıyanlardır. Ayrıca, erken yaşta cinsel ilişkiye girenler, çok sayıda ve risk şüphesi taşıyan cinsel partneri olanlar rahim ağzı kanserine yakalanma riski taşır. Diğer yandan, bağışıklı sisteminin koruyuculuğunu düşüren sigara ve alkol tüketimi, sağlıksız beslenme veya bağışıklık sistemi hastalıkları da rahim ağzı kanseri riskini arttırır. Doğum kontrol hapı kullanan ve bunun yanında folik asit düşüklüğü olanlarda da risk yüksektir. Radyoterapi, kemoterapi ve kortizon tedavisi gören kişilerde de bağışıklık sistemi zarar gördüğü için gözlemlenebilir.
Rahim ağzı kanseri ne sıklıkta görülür?
Rahim ağzı (Serviks) kanseri toplumda yüz binde 4.1 oranında görülür. Bu ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile paralellik gösterir. Burada etkili olan faktörler aşağıdaki gibidir;
-
Cinselliğin erken yaşta başlaması
-
Çoğul partnerlik
Toplumda %70 oranında görülen HPV virüsü her bireyde kansere dönüşmez ancak taşıyıcı olur. Erken dönemde virüsün fark edilmemesi ise sadece %1 oranında rahim ağzı kanserine yol açar. Erken tanı ve teşhis tedaviyi kolaylaştırır.
Rahim ağzı kanseri nasıl bulaşır?
Rahim ağzı kanseri cinsel yolla bulaşır. Cinsel yolla bulaşan Human Papilomoma Virüsü (HPV) rahim ağzı kanserine neden olur. Dediğimiz gibi; her taşıyan kişide kanser meydana getirecek anlamına gelmez. Kendiliğinden geriyebilir. HPV virüsünün günümüzde yüzden fazla türü vardır. Her virüs bu grupta kanser açısından riskli değildir. Düşük riskli HPV virüsü genital siğile neden olabilir. Kanser riski taşıyan virüsler ise genital siğil şeklinde değildir, bunlar patolojik inceleme sonunda saptanır.
Rahim ağzı kanserinin belirtileri nelerdir?
Rahim ağzı kanserinin erken dönem belirtisi hiç yokken, geç dönem belirtileri vardır. Çoğunlukla erken dönemde herhangi bir şikayet belirtisi vermez. Geç dönemde ise artık rahim ağzı kanseri oluştuğunda daha çok belirti verir. Bu yüzden, 6 ayda bir yaptırılan pap-smear testi ve rutin doktor kontrolü son derece önemlidir.
Geç rahim ağzı kanserinin belirtileri aşağıdaki gibidir;
-
İlişki sonrası kanama
-
İlişki sonrası ağrı
-
Ara dönemde veya menopozda kanama
-
Beyaz ve pembe renkli vajinal akıntı
Rahim ağzı kanseri nasıl yayılır?
Rahim ağzı kanserinin yayılımı üç türlü olur. Bunları, komşuluk, kan ve lenf yoluyla olarak sıralayabiliriz. Bunların içinde en sık görüleni komşuluk yoluyla yayılmadır. Bu yakındaki organlara sıçrama halidir. Eğer rahim ağzı kanseri tedavi edilmezse erken dönemde yakındaki organlara sıçrayabilir. Örneğin, idrar kesesine, mesaneye, anüse, rektuma, kolona ve bağırsaklara yayılabilir. Rahim ağzı kanseri ilerleyen dönemde lenf bezleri, kemikler, akciğer ve memelere sıçrayabilir. Erken dönemde ve geç dönemde yayılma tedavi açısından farklıdır. Erken teşhis tedaviyi kolaylaştırır. Diğer taraftan, başka organlara sıçrayan rahim kanserinin tedavisi zorlaşır ve ilerleyen süreçte ölüme neden olabilir.
Rahim ağzı kanseri teşhisi nasıl yapılır?
Rahim ağzı kanseri yıllık jinekolojik muayenelerde ve pap-smear testi yardımıyla teşhis edilebilir. Bu testlerin sonucunda herhangi bir risk görüldüğünde daha ileri bir test olan kolposkopik inceleme yapılır. Kolkoskopi yardımıyla 40 kez büyüten rahim ağzı detaylı bir şekilde incelenir. Şüpheli lezyon görülürse buradan lezyon örneği alınır ve patolojik olarak incelenir. Her kadının düzenli doktor kontrolünde olması ve 6 ayda bir pap-smear testi yaptırması hem kendi sağlığı, hem de toplum sağlığı açısından önemlidir. Pap-smear testi sonucunda herhangi bir şüphe oluştuğunda da ileri tekniklere başvurulur.
Rahim ağzı kanseri nasıl tedavi edilir?
Rahim ağzı kanseri kişinin genel sağlık durumu, hastalığının evresi, yayılma durumu, yaşı ve çocuk sahibi olmak isteme durumuna göre değişir. Bu tedaviler kanser öncü lezyonları ve kanser gelişmesi şekline göre iki türlüdür; rahim ağzında kanser oluşma riski taşıyan lezyonlar, yakma, dondurma, lazer gibi yöntemlerle tedavi edilir, eğer kanser teşhisi konmuşsa aşağıdaki ileri cerrahi yöntemler uygulanır;
-
Rahim ağzının lip şeklinde kesilerek alınması
-
Soğuk konizasyon uygulanması
-
Amputasyon yöntemiyle rahim ağzının kesilip alınması
-
Telaklorofi yöntemiyle rahim ağzının kesilip alınması
-
Radikal ostomi yöntemiyle lenflerin alınması
Rahim ağzı kanserinden nasıl korunabiliriz?
Rahim ağzı kanserinden korunmak için erken yaşta cinsellikten ve çoğul partnerlikten kaçınmak gerekir. Ayrıca, yüksek risk içerebilecek partnerler seçmemek gerekir. Rahim ağzı kanserinden korunmanın yöntemleri rutin muayene ve pap-smear testi ve aşıdır. Aşı tedavi edici değil ama koruyucudur. Kansere yakalanma oranını HPV çeşitlerine göre %30-80 arasında azaltır.
Rahim ağzı kanseri aşısı ne anlama gelir?
HPV virüsüne karşı geliştirilmiş olan aşı, rahim ağzı kanseri aşısıdır. Kanserin nedeni HPV virüsü olduğundan, HPV virüsünü engellediğimizde kanseri de engellemiş oluruz. HPV virüs aşısı dörtlü ve ikili olmak üzere 2 çeşit aşı vardır. Bunlar rahm ağzı kanserinden korumak amacıyla yapılır, tedavi amaçlı değildir. Tedavi amaçlı aşı ise henüz geliştirilmemiştir, ancak çalışmalar devam etmektedir. Onaylı HPV aşısının 10-26 yaş arası tüm kadınlara uygulanması gereklidir. Cinsel ilişki başlamadan yapılmış olması ideal olandır. Bu şekilde bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olunur. Ancak, aktif cinsel hayatı olan tüm kadınlara ileri yaşlarda da aşı yapılabilir. Erkekler, sadece HPV taşıyıcısı olduğundan ve kansere dönüşmediğinden kadınların korunmak amacıyla aşı yaptırması önemlidir.
Rahim ağzı kanseri aşısı ne işe yarar?
Rahim ağzı kanseri aşısı rahim ağzı, kanserinden korunmak amaçlı yapılan bir aşıdır. Rahim ağzı kanserine cinsel yolla bulaşan HPV virüsü neden olur. Aşı da bu virüse karşı geliştirilmiştir. Sadece koruyucu bir aşıdır ve tedavi edici özelliği yoktur. HPV'ye karşı 10-26 yaş arası tüm kızların aşılanması önerilir. Günümüzde kullanılan aşı ikili ve dörtlü aşı şeklinde HPV'nin 2 ve 4 tipine karşı korur. Bir kaç yıl içinde 9 tipine karşı daha fazla koruyucu bir aşı da piyasaya sürülecektir.
Rahim ağzı kanseri aşısı nasıl yapılır?
Rahim ağzı kanseri aşısı koldan adele içine 3 doz şeklinde uygulanır. İlk uygulanan ayı takiben 0., 2. ve 6. ay şeklinde yapılır. Bazen 0, 1 ve 6. ay şeklinde de yapılabilir. HPV'ye karşı yapılan aşılamanın 10 yaşından itibaren uygulanması önemlidir. Aşıda yan etki yok denecek kadar azdır. Kolda hafif kızarıklık ve ağrı olabilir. Çok nadiren alerjik reaksiyon oluşabilir. HPV denen virüse karşı aşının koruyuculuğu son derece yüksektir. En sık karşılaşılan tiplere karşı koruyuculuk oranı %95 civarındadır.
Rahim ağzımda yara var, rahim ağzı kanseri olabilir miyim?
Rahim ağzındaki yara, rahim ağzı kanseri riskini arttırmaz. Burada daha dikkatli olmak ve durumu takip etmek gerekir. Rahim ağzının yapısı bozulmuş demektir. Özellikle ülser şeklinde olan yaralarda daha dikkatli olmak gerekir. Eğer burada HPV virüsü de varsa daha kolay kanser ilerleyebilir. Yara HPV virüsünün bölgeye daha fazla nüfuz etmesine neden olabileceğinden bu bölgede kanser oluşma riski artar. Yara tespiti doktor tarafından yapılır. Bazen rahim ağzının dışarı doğru olması da yara görünümüne neden olabilir. Burada pap-smear testi yapılması ve muayene önemlidir. Düşük riskli HPV virüsü genital siğile neden olabilir. Kanser riski taşıyan virüsler ise genital siğil şeklinde değildir, bunlar patolojik inceleme sonunda saptanır.
(Detaylı bilgi için lütfen doktorunuza danışınız.)