HAMİLELİKTE 0-14. HAFTA PSİKOLOJİK DEĞİŞİMLER
Hamileliğin ilk dönemi, annenin karnındaki bebeğin varlığına, aile ve sosyal yaşamdaki yeni konumuna ve gebeliğe özgü hormonal ve biyolojik değişikliklere uyum sağladığı bir süreçtir. Annenin yaşadığı bu değişimler ile fiziksel ve ruhsal fonksiyonları etkilenir ve günlük yaşamlarında bazı kısıtlamalar başlar. Bu yeni oluşan durum annenim yaşam kalitesinde değişikliğe neden olabilir.
Hamileliğin birinci trimesterında doğal bir süreç çıktısı olan kusma, bulantı ve aşırı uyku hali, meme hassasiyeti gibi fiziksel değişiklikler gözlemlenir. Ayrıca, anne bu değişimlerle birlikte cinsellik, diyet ve egzersiz gibi konularda edinmesi gereken yeni alışkanlıklara uyum sağlamaya çalışmaktadır.
Birinci trimester boyunca anne, gebeliğe özgü fiziksel değişimleri gözlemleyerek kendi bedenine odaklanmaktadır. Bu dönemde, gebelik olasılığı hakkında çevresi ile iletişim kurar. Annenin gebeliğe olan tutumu istekli veya endişeli olmak üzere farklılıklar gösterebilir.
Gebeliğin birinci trimesterında, kadın anne olmanın sevincini yaşarken diğer yandan doğal bir süreç olmasına rağmen yaşadığı fiziksel değişimler nedeniyle kendini hasta gibi hissedebilir. Gebeliğin birinci trimesterında genel olarak zıt duygular yaşanır. Bu dönemde anne, gebeliğine ilişkin korku ve umut duygularını aynı anda yaşar. Bu duygusal dalgalanmalar nedeniyle ani duygu ve mizaç değişiklikleri, aşırı duyarlılık, alınganlık, huzursuzluk, ani öfke, aşırı sevinç gibi nedensiz duygu değişimleri yaşayabilir. Kadın, bu nedensiz duygu değişimlerini kontrol edemediği ve anlayamadığı gibi, çevresi de anlamakta zorluk çekebilir.
Hamilelerde duygusal dalgalanmalarla birlikte, halsizlik, uyku ve iştah değişiklikleri, libido kaybı ve konsantrasyon güçlüğünün yaşanması da; gebelerde hafif düzeyde depresif ruh hali yaratabilmektedir.
Gebeliğin birinci trimesterında yaşanan duygusal dalgalanmaların nedenleri; gebeliğin getirdiği aile içi ve çevresel değişimler, doğum ve çocuk büyütme kaygısı, mesleki açıdan gelecek kaygısı, çocuğa bakım verme konusunda yetersizlik duygusu ve fiziksel yakınmaların derecesi olabilmektedir.
Gebe kadınların %50-70’inde gebeliğin ilk 4 ile 10. haftasında mide bulantısı ve kusma semptomları tipik olarak görülmekte olup, 20. gebelik haftasından sonra azalmaktadır. Ancak gebelerin %10’unda semptomlar tüm gebelik boyunca sürmektedir. Gebelikte ortaya çıkan mide bulantısı ve kusma sebeplerinin fizyolojik nedenleri dışında, aynı zamanda annenin gebeliğe ve gebeliğin getireceği durumlara gösterdiği psikolojik tepki olabileceği düşünülmektedir.
Psk. Dr. Zeynep Alpuğan
Hamile ve Lohusa Psikoterapisti
Doğuma Hazırlık Eğitmeni